Thanh trùng và tiệt trùng chính là hai phương pháp đang được ứng dụng rộng rãi trong ngành thực phẩm hiện nay. Tuy nhiên vẫn còn rất nhiều người chưa thực sự hiểu rõ bản chất của hai phương pháp này, cũng như làm cách nào để phân biệt chuẩn xác giữa thanh trùng cùng tiệt trùng. Chính vì vậy mà trong bài viết ngày hôm nay, chúng ta sẽ cùng đi phân tích thanh trùng và tiệt trùng là gì để giải đáp những thắc mắc này bạn nhé!
Khái niệm phương pháp thanh trùng và tiệt trùng là gì?
Để hiểu rõ thanh trùng và tiệt trùng là gì, chúng ta hãy cùng tìm hiểu cụ thể hai phương pháp này theo từng khía cạnh liên quan, bao gồm khái niệm và cách thức thực hiện.
Đối với tiệt trùng
Tiệt trùng là quá trình tiêu diệt toàn bộ vi sinh vật thông qua việc cho thực phẩm tiếp xúc với nhiệt độ cao, lên đến trên 100 độ C. So với nhiệt độ sôi của nước, nhiệt độ tiệt trùng cao hơn rất nhiều và nó sẽ làm chết cho gần như hoàn toàn các vi sinh vật tồn tại trong đó.
Sau khi tiệt trùng, thực phẩm hầu như đã hết sạch vi khuẩn và chúng có thể được bảo quản trong nhiệt độ do nhà sản xuất chỉ định khá lâu. Tuy nhiên, phương pháp tiệt trùng này lại có nhược điểm chính là làm thay đổi hương vị và chất dinh dưỡng bên trong thực phẩm, thậm chí nó còn có thể thay đổi một vài tính chất của thực phẩm do nhiệt độ cao. Trong tiệt trùng, giá trị định toán được xác định là Fo, thời gian tiệt trùng ở 121.11 đô C hoặc 250 độ F.
Những sản phẩm được tiệt trùng hầu như đều có hạn sử dụng lâu dài. Ở những cửa hàng tạp hóa hay siêu thị, chúng ta sẽ thấy một số sản phẩm được dập nhãn tiệt trùng. Tiêu biểu có thể điểm qua như thịt cá đóng hộp, sữa tiệt trùng hoặc trái cây sấy khô…
Đối với thanh trùng
Thanh trùng là quá trình khử trùng thực phẩm ở nhiệt độ thường, cụ thể là dưới 100 độ C. Ở điều kiện nhiệt độ này, hệ vi sinh vật chỉ bị tiêu diệt một phần và thực phẩm vẫn giữ được phần lớn hương vị, chất dinh dưỡng ban đầu.
Quá trình thanh trùng sẽ diễn ra theo 2 giai đoạn khác nhau, bao gồm:
- Thanh trùng nhiệt độ thấp: Thực phẩm sẽ được xử lý ở nhiệt độ khoảng 60 – 75 độ C trong một khoảng thời gian dài.
- Thành trùng nhiệt độ cao: Thực phẩm sẽ được xử lý ở nhiệt độ khoảng 75 – 100 độ C trong thời gian ngắn hơn hẳn.
Sau khi trải qua hai quá trình trên, một số vi sinh vật vẫn còn tồn tại được nên thực phẩm có thời gian sử dụng hạn chế hơn so với tiệt trùng. Tuy nhiên, so với thực phẩm tươi sống thì nó vẫn cao hơn nhiều.
>> Xem thêm: Uống nước gì để giảm mỡ máu hiệu quả, an toàn, nhanh chóng
Hiệu quả của thanh trùng và tiệt trùng ra sao?
Khi so sánh hiệu quả của hai phương pháp thanh trùng và tiệt trùng, chúng ta sẽ thấy sự khác biệt rõ rệt:
- Sản phẩm tiệt trùng có thể bảo quản trong điều kiện nhiệt độ phòng còn sản phẩm thanh trùng chỉ có thể bảo quản ở nhiệt độ thấp, ví dụ như bên trong tủ lạnh. Mục đích của việc này là đảm bảo tránh không cho vi khuẩn phát triển quá mức cho phép.
- Thanh trùng vừa giúp gia tăng được thời gian bảo quản thực phẩm, vừa giúp loại bỏ đi vi khuẩn gây nguy hiểm sức khỏe con người.
- Thanh trùng có thể áp dụng với một số sản phẩm như trứng, sữa, tươi hay phô mai… nhưng không dùng được với những sản phẩm giàu đường như mật ong, bia, thanh trùng vì nó phá vỡ vi khuẩn lên men.
Tìm hiểu các phương pháp thanh trùng và tiệt trùng
Có nhiều những phương pháp được sử dụng cho quá trình thanh trùng hoặc tiệt trùng. Tùy vào từng phương pháp mà cách thức thực hiện cùng đặc điểm sẽ có sự khác nhau.
Các phương pháp tiệt trùng
Hiện nay, có 3 phương pháp tiệt trùng thường được ứng dụng nhiều nhất trong cuộc sống, đó là:
Dùng hơi nóng ẩm tiệt trùng
Dùng hơi nước tiệt trùng ẩm là phương pháp tiêu diệt vi sinh vật dưới tác dụng của hơi nước căng và bão hòa trên 100 độ. Thông thường, nhiệt độ tiệt trùng sẽ là 120 độ C và thời gian sẽ tùy vào từng loại thực phẩm.
Lưu ý, phương pháp này không thể áp dụng cho 2 trường hợp sau đây:
- Đun sôi: Không thể tiệt trùng tuyệt đối vì nhiệt độ không cao, một số nha bào không bị tiêu diệt.
- Chỏ sôi: Nhiệt độ cao nên có thể diệt cả nha bào nhưng khó khống chế nhiệt độ và có thể gây ô nhiễm môi trường.
Dùng tia gamma tiệt trùng
Tiệt trùng bằng tia gamma là phương pháp sử dụng bức xạ ion hóa giàu năng lượng để tiêu diệt vi sinh vật. Phương pháp này thường được dùng để tiệt trùng các dụng cụ, bông băng túi đóng sẵn, chỉ katgut hoặc dụng cụ nhạy cảm,…
Lọc vô trùng
Đây là phương pháp tiệt trùng không sử dụng nhiệt độ. Nó thường được dùng để tiệt trùng không khí hoặc các sản phẩm sinh học (huyết thanh, vacxin,…)
>> Xem thêm: Uống gì tốt cho tim mạch? Các loại nước uống tốt cho tim mạch
Các phương pháp thanh trùng
Thanh trùng Pastureisation
Phương pháp Pastureisation sử dụng hơi nước nóng khoảng 75 – 1000 độ C để thanh trùng. Phương pháp này có thể tiêu diệt vi sinh vật nhưng không diệt được các vi khuẩn chịu nhiệt vẫn sống sót.
Thanh trùng Sterilisation
Phương pháp Sterilisation sử dụng nguồn nhiệt được cung cấp bằng hơi nước nóng, khoảng từ 110 – 1300 độ C. Nhờ đó, nó có thể tiêu diệt được hầu hết các vi sinh vật và có mức độ tiệt trùng được đánh giá cao.
Phương pháp thanh trùng Ultra High Temperature
Ultra High Temperature là phương pháp thanh trùng sử dụng nguồn nhiệt từ hơi nước khoảng 140 – 1600 độ C trong một thời gian ngắn nhất định, từ vài giây đến vài chục giây. Phương pháp này thường được áp dụng trong sản xuất đồ hộp rau quả, cá thịt, sữa hay bia rượu…
Phân biệt chi tiết sự khác nhau giữa thanh trùng và tiệt trùng
Thanh trùng và tiệt trùng là các phương pháp được ứng dụng trong ngành chế biến thực phẩm với mục đích là loại bỏ các vi khuẩn gây bệnh, gây ô nhiễm ra khỏi những thực phẩm. Tuy nhiên, hai phương pháp này vẫn có nhiều điểm khác biệt mà chúng ta cần biết, đó là:
Về định nghĩa
- Thanh trùng chính là quá trình làm nóng chất lỏng ở nhiệt độ nhất định với thời gian cụ thể nhằm giảm đi sự phát triển của những loài sinh vật có trong thực phẩm.
- Tiệt trùng chính là quá trình loại bỏ tất cả các loài sinh vật có bên trong thực phẩm.
Về quá trình thực hiện
- Thanh trùng có thể làm nóng chất lỏng đến nhiệt độ được thiết lập sẵn, sau đó là làm nguội nhanh.
- Tiệt trùng dùng nhiệt độ cao hoặc hóa chất để tiêu diệt các loài vi khuẩn khác nhau.
Về phân loại
- Thanh trùng chỉ dùng 2 loại: Xử lý nhiệt độ thấp (63 độ C) trong khoảng 30 phút hoặc nhiệt độ cao (72 – 75 độ C) trong khoảng 15 – 40 giây.
- Tiệt trùng sử dụng nhiệt độ cao từ 110 – 115 độ C trong 15 – 20 phút.
Về khả năng tiêu diệt
- Thanh trùng có thể khiến một số loại vi sinh vật ngưng khả năng phát triển.
- Tiệt trùng có thể loại trừ được toàn bộ các sinh vật như vi khuẩn, virus, nấm…
Về hạn sử dụng
- Thanh trùng có hạn sử dụng từ 2 – 3 tuần và có thể áp dụng với thực phẩm chủ yếu tồn tại ở dạng lỏng.
- Tiệt trùng có thời hạn dùng từ 2 – 3 tháng và có thể thực hiện với mặt hàng phi thực phẩm, thiết bị y tế, vệ sinh…
Trên đây là các thông tin về thanh trùng và tiệt trùng là gì mà Primer muốn chia sẻ đến bạn đọc. Trong cuộc sống, ngoài việc tìm hiểu hai phương pháp này thì việc ứng dụng các phương pháp xử lý nguồn nước đảm bảo chất lượng cũng được nhiều người quan tâm. Và dùng máy lọc nước công nghiệp đang là giải pháp nhiều người tìm kiếm, hãy liên hệ CÔNG TY CỔ PHẦN PRIMER GROUP để được tư vấn cụ thể hơn với những vấn đề này nhé.