Ô nhiễm ánh sáng là gì? Nguyên nhân, tác hại và biện pháp khắc phục

Ô nhiễm ánh sáng là việc chiếu sáng không đúng hoặc sử dụng ánh sáng quá mức cần thiết. Điều này không chỉ gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe con người, làm mất cân bằng sinh thái mà còn gây lãng phí tài nguyên. Vậy ô nhiễm ánh sáng là gì? Thực trạng ô nhiễm ánh sáng ở Việt Nam ra sao? Có những biện pháp khắc phục ô nhiễm ánh sáng nào? Cùng chuyên gia lọc nước Primer đi tìm câu trả lời qua bài viết dưới đây nhé.

Ô nhiễm ánh sáng là gì?

Ô nhiễm ánh sáng là việc chiếu sáng không đúng hoặc sử dụng ánh sáng quá mức cần thiết, đặc biệt là trong chiếu sáng công cộng gây ra hiện tượng chói lóa, chiếu vào nhà dân và làm sáng bầu trời khi về đêm.

Ví dụ như đèn đường, đèn từ các tòa nhà cao tầng, trung tâm thương mại sáng quá mức trong thời gian dài không chỉ khiến những hộ dân sống xung quanh bị ảnh hưởng mà còn gây ra tác động không nhỏ với những người đi đường.

Cập nhật thực trạng ô nhiễm ánh sáng ở Việt Nam

Tình trạng ô nhiễm môi trường ánh sáng ở Việt Nam chủ yếu xảy ra tại các thành phố lớn và nó đang có xu hướng tăng nhanh tại các khu đô thị.

Ánh sáng bị ô nhiễm từ rất nhiều nguồn sáng như đèn đường, biển quảng cáo, đèn trang trí, đèn của các phương tiện tham gia giao thông… Trong nhiều trường hợp, việc chiếu sáng của hệ thống đèn đường và biển quảng cáo còn gây chói mắt người đi đường.

Cho đến thời điểm hiện tại, Việt Nam vẫn chưa có nghiên cứu nào thống kê chính thức được số vụ tai nạn giao thông tại các khu đô thị do ô nhiễm môi trường ánh sáng gây ra. Tuy nhiên, ô nhiễm ánh sáng đã gây ra khá nhiều tác động xấu đến tinh thần, sức khỏe của người tham gia giao thông, thậm chí, nó còn là nguyên nhân gián tiếp của nhiều vụ tai nạn giao thông hiện nay.

>> Xem thêm: Ô nhiễm môi trường đất là gì? Nguyên nhân và cách khắc phục

Các loại ô nhiễm môi trường ánh sáng thường gặp

Ô nhiễm môi trường ánh sáng được chia ra thành 5 loại khác nhau, đó là: Xâm nhập ánh sáng, chiếu sáng quá mức, ánh sáng chói lóa, ánh sáng lộn xộn, ánh sáng chiếm dụng bầu trời.

• Xâm nhập ánh sáng: Là loại ánh sáng khiến con người cảm thấy khó chịu và mất tập trung vì chúng xâm nhập vào không gian sống và sinh hoạt ngoài chủ ý của con người.
• Chiếu sáng quá mức: Biểu thị cho việc sử dụng ánh sáng quá mức khi không cần thiết gây lãng phí điện năng.
• Ánh sáng chói lóa: Hậu quả của sự đối lập giữa hai vùng sáng – tối trong cùng một tầm nhìn. Ví dụ như khi đi đường vào ban đêm, bạn bị đèn pha của xe máy, oto khác đi ngược chiều chiếu vào mắt. Điều này có thể làm ảnh hưởng tới quá trình tham gia giao thông của người đi đường.
• Ánh sáng lộn xộn: Là tình trạng có quá nhiều ánh sáng đan xen vào nhau nhưng không theo một hướng xác định và bị phát tán lộn xộn trong không gian.
• Ánh sáng chiếm dụng bầu trời: Thường xảy ra ở những khu vực đông dân cư. Đây là hiện tượng các quầng sáng, vầng sáng phát tán ra từ nhiều nguồn khác nhau, sau đó phản chiếu lên bầu trời khiến cho bầu trời vào ban đêm bị mờ đi. 

Các nguyên nhân gây ô nhiễm ánh sáng hiện nay

Ô nhiễm môi trường ánh sáng có thể phát sinh từ những nguyên nhân sau đây:

• Không tắt các thiết bị điện dùng để chiếu sáng khi không sử dụng.
• Sử dụng quá nhiều nguồn sáng trong cùng một khu vực và không phân biệt được đâu là thiết bị chiếu sáng chính, đâu là thiết bị chiếu sáng phụ.
• Lắp đặt các thiết bị chiếu sáng không hợp lý dẫn đến việc sử dụng quá mức lượng điện năng thực sự cần thiết.
• Bật đèn chiếu sáng với độ sáng quá cao vào ban đêm.

Xem thêm:

Ô nhiễm không khí là gì? Nguyên nhân & Thực trạng ở Việt Nam và thế giới

Ô nhiễm tiếng ồn là gì? Các biện pháp chống ô nhiễm tiếng ồn

Tác hại của ô nhiễm ánh sáng

Tác động xấu tới sức khỏe của con người

Ô nhiễm môi trường ánh sáng là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh lý về mắt như đau mắt, nhức mỏi mắt và nhiều bệnh khác như đau đầu, mất ngủ, căng thẳng, mệt mỏi, suy giảm sức năng sinh dục,… Ánh sáng nhân tạo cũng khiến đồng hồ sinh học của con người bị thay đổi. Bạn có thể sẽ bị cuốn theo các cuộc vui thâu đêm mà quên mất lịch sinh hoạt dẫn đến ảnh hưởng tới sức khỏe. Ánh sáng từ các nguồn sáng nhân tạo còn gây nhiễu loạn khiến con người khó xác định phương hướng,….

Vào năm 2007, Cơ quan nghiên cứu ung thư của WHO (IARC) đã nhận định rằng những rối loạn nhịp sinh học của con người do ô nhiễm ánh sáng là một trong những nguyên nhân gây ra bệnh ung thư vú. Nghiên cứu này đã chỉ ra rằng những người thường xuyên làm việc vào ban đêm có tỷ lệ mắc bệnh ung thư vú và tuyến tiền liệt cao hơn người bình thường.

Theo một nghiên cứu khác của Hàn Quốc thì mức độ phơi nhiễm ánh sáng nhân tạo vào ban đêm cũng tỷ lệ thuận với số ca ung thư vú ở nước này.

Theo AMA – Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ, ánh sáng chói gây ảnh hưởng tới quá trình tham gia giao thông của con người, đặc biệt là ở người cao tuổi. Ánh sáng chói làm mất độ tương phản và che khuất vào ban đêm khiến tầm nhìn của người tham gia giao thông bị giảm xuống.

Phá vỡ sự cân bằng của hệ sinh thái tự nhiên

Nhịp sinh học bình thường của hệ sinh thái được hình thành từ sự luân chuyển của chu kỳ sáng – tối trong tự nhiên. Do đó, phá vỡ chu kỳ sáng – tối chính là nguyên nhân khiến cho hệ sinh thái bị đảo lộn.

Ánh sáng ban đêm khiến các loài động vật hoang dã dễ bị nhầm lẫn đường đi, khó săn mồi, làm ức chế sự phát triển của các sinh vật phù du ăn tảo bề mặt,…. Nhiều loại cây như cây lúa không thể trổ hạt vì ánh đèn đường cao áp hay như những loại hoa nở về đêm khó có thể được sâu bướm thụ phấn.

Tác động tới các vấn đề kinh tế – xã hội

Nguyên nhân gây ô nhiễm ánh sáng là do việc bật các thiết bị chiếu sáng quá mức cần thiết. Điều này sẽ gây lãng phí điện năng một cách không cần thiết. Theo một tính toán khoa học, việc chiếu sáng chiếm đến  ¼  năng lượng điện tiêu thụ trên toàn thế giới, trong đó có khoảng 50 – 90% là nguồn sáng không cần thiết phát ra từ các tòa nhà.

Tiêu thụ điện năng quá mức và lãng phí không chỉ gây ảnh hưởng tới chi phí mà còn làm hao tổn nguồn tài nguyên thiên nhiên của đất nước.

Ô nhiễm ánh sáng cũng khiến cho hoạt động quan sát thiên văn bị hạn chế. Tại các khu đô thị, khu tập trung đông dân cư và những tòa nhà cao tầng, người dân hầu như không thể quan sát thấy các ngôi sao trên bầu trời đêm, trừ những ngôi sao ở gần Trái Đất và mặt trăng.

Các biện pháp khắc phục ô nhiễm ánh sáng

Để khắc phục ô nhiễm ánh sáng, chúng ta có thể áp dụng một số biện pháp như:

• Sử dụng nguồn ánh sáng vừa đủ, phù hợp với nhu cầu, có thể dùng máy đo cường độ ánh sáng để kiểm soát. Điều này không chỉ giúp bảo vệ mắt mà còn tránh được việc lãng phí tài nguyên.
• Chỉ sử dụng ánh sáng vừa đủ với nhu cầu
• Tắt đèn hoặc sử dụng chế độ hẹn giờ tắt đèn khi không cần thiết.
• Chọn thiết bị chiếu sáng phù hợp, cụ thể là chiếu sáng vừa đủ, tập trung chiếu sáng vào những khu vực cần thiết, có bước sóng ánh sáng ít gây ảnh hưởng tới môi trường xung quanh, tiết kiệm điện năng …

Trên đây là những thông tin mà chuyên gia lọc nước Primer muốn chia sẻ đến bạn đọc để giải đáp cho câu hỏi ô nhiễm ánh sáng là gì. Hy vọng rằng qua bài viết này, bạn đọc đã hiểu hơn về nguyên nhân, tác hại cũng như biện pháp khắc phục ô nhiễm ánh sáng. Có thể nói, ô nhiễm môi trường ánh sáng gây ra rất nhiều ảnh hưởng xấu tới con người và hệ sinh thái. Do đó, việc nâng cao ý thức sử dụng các thiết bị chiếu sáng sao cho phù hợp là việc làm rất cần thiết mà mọi người nên cùng nhau thực hiện.