Vi khuẩn lam là gì? Cấu tạo của vi khuẩn lam ra sao

Vi khuẩn lam thực chất là khái niệm chỉ các sinh vật nhỏ sống trong nước có khả năng tự quang hợp nhờ ánh sáng mặt trời để sản sinh thức ăn. Chúng phát triển nhanh chóng trong môi trường ấm áp, giàu chất dinh dưỡng và nước chuyển động chậm. Sự phát triển của loài khuẩn này gây ra nhiều tác động xấu đến môi trường sống của con người. Bài viết hôm nay, Primer sẽ giúp các bạn có thêm những thông tin hữu ích về vi khuẩn lam là gì, cùng theo dõi ngay bây giờ với chúng tôi.

Tìm hiểu vi khuẩn lam là gì?

Đây là loài vi khuẩn có tên khoa học là Cyanobacteria. Chúng là loài vật sống thủy sinh có khả năng tự quang hợp để sinh sản và phát triển. Điều này đồng nghĩa với việc chúng tự sống và sản xuất ra thức ăn trong nước. Ngoài tên thường gọi, người ta còn gọi chúng với tên tắt là tảo lam. Đối với con người và các loài động vật sống trên Trái Đất, loại khuẩn này có thể vô hại nhưng cũng có trường hợp sự sinh sôi nở rộ quá mức của khuẩn lam gây ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống con người và sinh vật khác.

Loài vi khuẩn lam được xếp vào nhóm sinh vật có khả năng cố định đạm, quang hợp và cố định nitơ trong không khí Những sinh vật có khả năng quang hợp và có màu là erythro-phycocyanin, allophycocyanin và cyanophycin. Cơ thể chúng có khả năng biến đổi từ đơn bào tới dị bào hoặc tế bào dạng sợi. Trong môi trường ưa khí hoặc kỵ khí, chúng tồn tại ở dạng dị bào. 

Trong điều kiện môi trường thời tiết ấm áp, có ánh nắng mặt trời cùng với sự chuyển động chậm của nước, tảo lam có dư chất dinh dưỡng và bắt đầu phát triển nhanh với số lượng lớn. Chúng xuất hiện mọi thời điểm, mọi nơi, nhưng mạnh nhất là vào thời điểm cuối mùa hè và đầu mùa thu.

Vi khuẩn lam có mấy loại?

Nước là môi trường lý tưởng để tảo lam phát triển, tuy nhiên chúng còn có khả năng tồn tại ở nhiều môi trường khác như đất, trên thực vật… Để phân loại vi khuẩn lam, chúng ta có thể chia làm các khía cạnh sau:

• Dựa vào môi trường sinh tồn: Tảo lam được chia làm 3 loại là khuẩn bèo dâu, khuẩn bèo tây và khuẩn cẩm tú cầu.
• Dựa vào khía cạnh ảnh hưởng có lợi và có hại: Tảo lam có thể chia làm 2 loại là vi khuẩn có lợi và vi khuẩn gây hại.

Tuy có thể tồn tại phát triển tại nhiều môi trường khác nhau nhưng nước là môi trường mà tảo lam có tỷ lệ sống cao nhất hiện nay. Ngoài những tác động tiêu cực thì tảo lam còn góp một phần không nhỏ vào sự cân bằng chu trình oxy hóa trên toàn cầu. Theo thống kê vào năm 1986, vi khuẩn lam chiếm đến 50% tác động tới sự quang hợp của đại dương và tạo ra màu nước biển xanh như chúng ta vẫn thấy. Hơn thế nữa, nhiều loài vi khuẩn lam khác còn có vai trò trong việc tạo ra nhịp điệu sinh học ngày đêm.

Cấu tạo của vi khuẩn lam như thế nào?

Như đã giới thiệu ở trên thì vi khuẩn lam tồn tại ở nhiều dạng khác nhau như đơn bào, dị bào, dạng sợi. Để hiểu rõ hơn về cấu tạo loài khuẩn này, các bạn có thể tham khảo chi tiết như sau:

Hình dạng của tảo lam

Xét về tế bào dinh dưỡng thì tảo lam có nhiều hình dáng khác nhau như hình cầu, hình elip kéo rộng, hình elip dài, hình quả lê, hình trứng hay hình kéo dài về một phía, hình thoi, hình ống. Các tế bào có đường kính rất nhỏ, chỉ khoảng 1 micromet nhưng cũng có những tế bào có chiều ngang lớn hơn 30 micromet.

Phần vách tế bào 

Phần vách tế bào của khuẩn lam rất dày và sẽ gồm 4 lớp khác nhau, bên ngoài thường hóa nhầy. Một số trường hợp sẽ tạo thành chuyên hóa bao bọc xung quanh tế bào hoặc nhóm tế bào. Vách tế bào của vi khuẩn này chủ yếu do hợp chất murein, axit d-glutamic, alanin và axit diaminopimelic tạo thành. 

Phần chất nguyên sinh

Cấu tạo chất nguyên sinh của tảo lam được phân tách thành 2 vùng rõ ràng là:

• Vùng bên ngoài có màu hay còn gọi là vùng sắc bào chất: Tại đây tập trung thể ribo, phiến thylakoids và thể hạt.
• Vùng trong hay còn gọi là cùng trung bào chất: Vùng này có chứa ADN của vi khuẩn lam.

Phần chất tế bào

Trong chất tế bào sẽ bao gồm:

• Các hạt nhỏ xếp thành hàng dài theo vách ngang được gọi là hạt cyanophycin.
• Các hạt glycogen còn gọi là hạt tinh bột. Đây là chất dự trữ chính của tảo lam và nó được tạo ra nhờ quá trình quang hợp. 
• Những túi khí hay còn gọi là không bào khí: Dưới kính hiển vi thu nhỏ lại thì những túi khí này có màu đen, khi phóng đại lớn lên sẽ có màu tím đỏ. Không bào khí có hình như những ống trụ với đường kính khoảng 70 nanomet. Khác với màng tế bào thì màng của không bào khí được hình thành từ 95% protein. Không bào khí được hình thành từ các hạt rất nhỏ, kết hợp với nhau lớn dần tạo thành khí khuếch tán qua màng. Phần không bào khí sẽ chứa khí làm phao nổi cho tảo lam.

Phần sắc tố của vi khuẩn lam

Những sắc tố chủ yếu của tảo lam gồm diệp lục (màu lục), màu cam, vàng, đỏ. Ngoài ra còn có các sắc tố phụ trội được gọi là phycobiliprotein nằm ở khoang giữa của các lớp màng gồm c-phycoerythrin và c-phycocyanin với nồng độ cao. Các sắc tố của vi khuẩn này đi theo thành phần và thay đổi tùy thuộc vào loài cũng như môi trường phát triển. Bởi vậy, tảo lam được mệnh danh là loài vi sinh vật có màu đa dạng để thích ứng với môi trường.

Phần dị bào

Dị bào là tế bào đặc biệt chỉ tồn tại ở tảo lam dạng sợi còn không tồn tại ở dạng đơn bào nào khác. Dị bào có tác dụng cố định đạm và nitơ trong không khí dựa trên hoạt động của enzyme nitrogenase. Đây là loại enzyme bất hoạt bởi khí nito nên vi khuẩn lam chỉ cố định được nito trong môi trường kỵ khí. 

Dị bào là tế bào có cấu tạo vách dày, trong suốt, không có khí oxy và hệ thống quang II ký hiệu PS II. Bởi vậy mà nó không sản xuất được oxy trong quá trình quang hợp. Bản chất dị bào xuất phát từ các tế bào dinh dưỡng nên hình dạng cũng tương tự như vậy, tuy nhiên kích thước thường to hơn. 

Hình dạng của dị bào thường có 1 hoặc 2 lỗi ở đầu tiếp xúc với tế bào dinh dưỡng. Vị trí tùy theo sự lưu thông tế bào chất với các tế bào nằm cạnh nó. Khoảng cách của dị bào trên sợi chịu ảnh hưởng không nhỏ từ các yếu tố môi trường.

Cách khử vi khuẩn lam có trong nước như thế nào?

Như các bạn đã biết thì hiện nay nguồn nước sinh hoạt hàng ngày của chúng ta bị ô nhiễm ngày nghiêm trọng, không đảm bảo được chất lượng nước sạch tiêu chuẩn phục vụ cho các hoạt động đời sống. Trong đó tình trạng nước nhiễm các loại vi khuẩn như tảo lam rất phổ biến. Một trong những cách thức được sử dụng để khử vi khuẩn lam trong nước hiệu quả nhất là dùng máy lọc nước công nghiệp hoặc bộ lọc tổng đầu nguồn.

Với kích thước rất nhỏ, vi khuẩn lam âm thầm sinh sôi phát triển trong nguồn nước sinh hoạt của chúng ta. Nếu không khử khuẩn sẽ gây ra nhiều ảnh hưởng xấu tới chất lượng nước, ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe con người. Vì vậy nhu cầu sử dụng máy lọc nước hay bộ lọc tổng đầu nguồn là vô cùng cần thiết.

Với công nghệ lọc hiện đại, máy lọc nước giúp loại bỏ tới 99.9% tất cả các loại vi khuẩn bao gồm cả khuẩn lam, từ đó mang lại nguồn nước sinh hoạt sạch và đảm bảo an toàn cho người dùng. Nếu bạn muốn mua máy lọc nước để khử vi khuẩn lam, hãy liên hệ ngay với Primer qua số hotline 1900 98 98 35 để được tư vấn và hỗ trợ đặt hàng nhanh nhất nhé. Cảm ơn bạn đọc đã theo dõi bài viết vi khuẩn lam là gì của chúng tôi.