Tầng ozon là gì? Nguyên nhân suy giảm và biện pháp bảo vệ

Chắc hẳn nhiều bạn ở đây đều biết rằng, tầng ozon có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự sống của con người và các loại sinh vật khác trên Trái Đất. Tuy nhiên không phải bạn nào cũng hiểu rõ tầng ozon là gì. Vậy nên bài viết hôm nay của Primer sẽ đề cập đến khái niệm tầng ozon là gì và các vấn đề liên quan đến thực trạng suy giảm tầng ozon hiện nay.

Tầng ozon là gì? Tầng ozon nằm ở tầng nào trong khí quyển?

Tầng ozon được phát hiện bởi hai nhà vật lý học người Pháp là Henri Buisson và Charles Fabry vào năm 1913. Nó nằm ở sâu trong tầng bình lưu, cách bề mặt Trái Đất khoảng 15-30km và có vai trò là bảo vệ cho toàn bộ sự sống của các loài sinh vật trên Trái Đất bằng việc hấp thụ các tia cực tím có hại từ mặt trời. Trên thực tế, ozon xuất hiện ở cả mặt đất nhưng với một nồng độ thấp. Chỉ ở tầng bình lưu thì nó mới đậm đặc và kết hợp thành một lớp áo giáp để bảo vệ Trái Đất.

Ozon có ký hiệu hóa học là O3. Nó là một dạng của oxy nhưng lại có mùi khó chịu và màu xanh nhạt. Hiện nay, ozon có hai loại là tốt và xấu:

• Ozon tốt: Được tạo ra trong tự nhiên và thuộc tầng bình lưu phía trên.
• Ozon xấu: Nằm ở tầng đối lưu, được tạo ra từ phản ứng hóa học giữa nitơ, oxit và các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi khác.

Nguyên nhân suy giảm tầng ozon

Tầng ozon được xem như là một lớp áo giáp bảo vệ Trái Đất nhưng trong rất nhiều năm trở lại đây, tầng ozon đã bị thủng và lỗ thủng này ngày một lớn dần. Lỗ thủng đầu tiên được phát hiện vào năm 1980 ở khí quyển của Nam Cực, tiếp đến là ở cả Bắc Cực và cho đến thời điểm hiện tại, lỗ thủng này vẫn còn đó và chưa có biện pháp vá lại.

Nguyên nhân gây suy giảm tầng ozon bắt nguồn từ tự nhiên và các hoạt động của con người.

Nguyên nhân tự nhiên

Sự thay đổi khoảng cách của mặt trời, gió và tầng bình lưu là một trong những nguyên nhân khiến cho tầng ozon bị ảnh hưởng. Ngoài ra, hiện tượng núi lửa phun trào cũng là nhân tố gây thủng hoặc suy giảm tầng ozon. Tuy nhiên, những yếu tố này chỉ tác động tạm thời và không vượt quá 1-2%.

Nguyên nhân nhân tạo

Hoạt động của con người là nguyên nhân chính khiến cho tầng ozon bị thủng và suy giảm nghiêm trọng. Trong đó, những hoạt động giải phóng quá mức Clo và Brom từ các hợp chất nhân tạo như CFC, CCl4 (Carbon tetrachloride), CH3CCL3 (Methyl chloroform),…. là tác nhân chính làm suy giảm tầng ozon.

Khí CFC là một loại khí được sử dụng rộng rãi trong các thiết bị làm lạnh. Khi được phát hiện là yếu tố khiến tầng ozon bị thủng, đặc biệt là ở khu vực Nam Cực, nó đã bị cấm sản xuất cũng như cấm sử dụng trong các hoạt động sản xuất.

Ảnh hưởng của việc suy giảm tầng ozon

Suy giảm tầng ozon gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến con người và các loài động, thực vật sống trên Trái Đất, cụ thể như sau:

Đối với con người

Suy giảm tầng ozon tác động tiêu cực đến sức khỏe con người vì các tia cực tím độc hại từ ánh nắng mặt trời sẽ chiếu trực tiếp xuống Trái Đất. Chúng sẽ phá hủy hệ thống miễn dịch của cơ thể, khiến nó suy giảm và con người sẽ dễ mắc nhiều bệnh hơn, ví dụ như cháy nắng, lão hóa nhanh, ung thư, thậm chí là u ác tính.

Đối với các loài động – thực vật

Suy giảm tầng ozon sẽ làm mất cân bằng hệ sinh thái động – thực vật. Khi lượng tia UV tăng lên, quá trình sinh sản và phát triển của các loài động vật sẽ bị ảnh hưởng. Dưới tác động của tia cực tím, các lá cây sẽ nhanh chóng bị hư hại và gây cản trở đến quá trình quang hợp của cây. Điều này cũng làm giảm năng suất trồng trọt, gây ra hiện tượng mất mùa, thậm chí là khiến chết cây hàng loạt.

Đối với bầu không khí

Tầng ozon bị suy giảm sẽ làm tăng lượng bức xạ tia tử ngoại UV-B đến mặt Trái Đất, khiến các phản ứng hóa học xảy ra và dẫn đến hiện tượng ô nhiễm khí quyển. Ngoài ra nó còn làm tăng hiệu ứng nhà kính.

Đối với các loại vật liệu

Các bức xạ của tia tử ngoại sẽ làm giảm nhanh tuổi thọ của các loại vật liệu, khiến chúng mất đi tính thẩm mỹ và độ bền.

Biện pháp bảo vệ tầng ozon là gì?

Để bảo vệ tầng ozon, bạn hãy thực hiện các việc sau:

• Ngưng sử dụng các loại hóa chất dạng freon (CFC) vì chất này gây suy giảm tầng ozon nghiêm trọng nhất.
• Tăng cường sử dụng các sản phẩm, thiết bị thân thiện với môi trường, không tốn nhiều điện năng như tấm pin năng lượng mặt trời, bình nước nóng năng lượng mặt trời,
• Giảm thiểu việc sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật trong nông nghiệp.
• Hạn chế việc di chuyển bằng các phương tiện chạy bằng xăng dầu nếu có thể. Thay vào đó là ưu tiên các phương tiện công công, xe điện,…. để bảo vệ môi trường tốt hơn.
• Hạn chế sử dụng túi nilon và thay vào đó là dùng túi vải, túi giấy.
• Dùng các loại thùng bằng gỗ, vải, giấy thay cho các bao bì nhựa, xốp.
• Tuyên truyền, giáo dục để nâng cao ý thức của mỗi người về tầm quan trọng của tầng ozon cũng như hậu quả của việc thủng tầng ozon.

Hy vọng những chia sẻ trên đây của Primer đã giúp bạn đọc hiểu được tầng ozon là gì và các vấn đề liên quan đến tầng ozon. Cảm ơn sự quan tâm của các bạn đối với các bài viết chúng tôi và mong rằng Primer sẽ là lựa chọn ưu tiên của bạn cùng gia đình khi có nhu cầu mua máy lọc nước RO gia đình hoặc bộ lọc nước đầu nguồn.